In het evaluatierapport loonkostenvoordelen van SEO Economisch Onderzoek worden de effecten van de regeling loonkostenvoordelen (LKV) beschreven. De evaluatie werd uitgevoerd in opdracht van de ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Armoedebeleid Participatie en Pensioen.
Werkgevers krijgen vanuit de loonkostenvoordelen een financieel voordeel als ze een werknemer uit de doelgroepen ouderen uit een uitkering, arbeidsgehandicapten of de banenafspraak in dienst nemen. De loonkostenvoordelen volgden in 2018 het stelsel van premiekortingen op. SEO onderzocht de doeltreffendheid en doelmatigheid van de loonkostenvoordelen. Het doel: de baankansen en werkzekerheid voor kwetsbare groepen vergroten. Wat blijkt? De doeltreffendheid van de loonkostenvoordelen ouderen is op zijn hoogst beperkt. Voor de andere vormen was het niet mogelijk om harde conclusies te trekken.
Het niet-gebruik van het LKV bij nieuw gestarte banen lag rond de 80%. En dat is specifiek het geval door de doelgroep banenafspraak en scholingsbelemmerden. Dat zegt op zich niets over de doeltreffendheid, maar het is wel een indicatie dat de LKV-systematiek niet perfect functioneert. De loonkostenvoordelen lijken overigens wel doeltreffend te zijn in het versterken van de kans op langdurige banen van doelgroepwerknemers. Ze blijven langer werkzaam in loondienst dan vergelijkbare werknemers waarvoor geen loonkostenvoordeel wordt ontvangen. En dat geldt voor alle LKV-doelgroepen, ook na afloop van het LKV na drie jaar.
Een van de doelen van de introductie van het loonkostenvoordeel is dat het aanvraagproces voor de werkgever gemakkelijker wordt. In de praktijk blijkt dat verschillende werkgevers het vinkje van de loonaangifte niet goed invullen, waardoor ze de loonkostenvoordelen mogelijk mislopen. Ook is het proces van het verkrijgen van een doelgroepverklaring vaak lastig. Dit omdat dit vanuit werknemers moet worden aangevraagd en deze hier hun (potentiële) werkgever proactief over moeten informeren. Dat gebeurt in veel gevallen niet. Werkgevers mogen ook niet expliciet aan sollicitanten en hun werknemers vragen om gezondheidsgegevens en of zij een uitkering ontvangen (of ontvingen voor zij in dienst kwamen). Ten tijde van de premiekorting ging dit meer geautomatiseerd. Het proces is daarom niet eenvoudiger geworden voor werkgevers.
Tot zover enkele bevindingen uit het rapport. Even vooruit in de tijd. Want vanwege de beperkte doeltreffendheid en doelmatigheid, die meer redenen heeft dan hierboven genoemd, heeft het vorige kabinet aangekondigd om het loonkostenvoordeel oudere werknemers stapsgewijs af te schaffen per 2026. Het LKV oudere werknemer zou geen significant effect hebben op de werkgelegenheid. Dienstbetrekkingen op of na 1 januari 2014 worden verlaagd per 1 januari 2025 en afgeschaft per 1 januari 2026. Is de dienstbetrekking voor 1 januari 2024 begonnen? Dan wordt het LKV ouderen niet verlaagd of afgeschaft.